پتروشيمي اراك در يك نگاه

هدف :

ايجاد يك مجتمع پتروشيمي جهت توليد مواد پايه اي و مياني با استفاده از خوراك اصلي نفتا و تبديل آنها به فراورده هاي نهايي پليميري و شيميايي.

سهامداران :

شركت ملي صنايع پتروشيمي

شركت سرمايه گذاري بانك ملي ايران

شركت مديريت سرمايه گذاري بانك ملي ايران

سازمان تامين اجتماعي

سازمان بازنشستگي كشوري

شركت سرمايه گذاري كشوري

شركت سرمايه گذاري تدبير

ساير سهامداران

سرمايه نقدي : 600 ميليارد ريال

توليدات :

در ظرفيت كامل توليدات مجتمع بالغ بر 1138020 تن مواد پايه اي .مياني و نهايي مي باشد كه نياز بخش وسيعي از صنايع داخلي را تامين و مازاد فراورده ها به خارج از كشور صادر مي شوند .

 

تاريخچه و انگيزه احداث :

مجتمع پتروشيمي اراك يكي از طرحهاي زيربنايي و مهم مي باشد كه درراستاي سياست هاي كلي توسعه صنايع پتروشيمي و با اهداف تامين نياز داخلي كشور و صادرات ايجاد و به بهره برداري رسيده است .

اين طرح درسال 1363 به تصويب رسيده است و پس از طي مراحل طراحي و نصب و ساختمان در سال 1372فاز اول مجتمع در مدار توليد قرار گرفت در ادامه كار به منظور بهبود مستمر و توليد بيشتر و متنوع تر واحدهاي ديگر مجتمع تكميل و واحد اتوكسيلات به عنوان آخرين واحد مجتمع در سال 1382 راه اندازي و در مدار توليد قرار گرفت . از سال 1379 همزمان با تكميل واحدها طرحهاي توسعه اي مجتمع نيز با هدف افزايش ظرفيت مجتمع آغاز گرديده است . از سال 1378 با تصويب هيات مديره و پس از بررسي هاي دقيق و عملكرد مجتمع . شركت در بازار بورس پذيرفته شد و واگذاري سهام آن آغاز گرديد .

اهميت توليدات مجتمع :

از مشخصه هاي استثنايي مجتمع پتروشيمي اراك استفاده از دانش هاي فني . تكنولو‍ژي فرايندهاي پيشرفته مي باشد . توليدات مجتمع بسيار متنوع و عمدتا" گريدهاي مختلف را شامل مي شوند . از لحاظ انتخاب خطوط توليد كمتر مجتمعي را مي توان يافت كه مانند مجتمع پتروشيمي اراك تركيبي از توليدات پليمري و شيميايي ارزشمند و حتي شاخه خاصي از توليدات نظير سموم علف كشها را يك جا داشته باشد . مجتمع پتروشيمي اراك از لحاظ تنوع ارزش فراورده ها و نقش حساس آن در تامين نياز صنايع مهم كشور كم نظير مي باشد .

خوراك مجتمع :

خوراك اصلي مجتمع نفتاي سبك و سنگين است كه از پالايشگاههاي اصفهان و اراك از طريق خط لوله تامين مي شود . خوراك ديگر مجتمع گاز طبيعي است كه از خط لوله سراسري مجاور مجتمع اخذ مي گردد . ضمنا"حدود 6000 تن آمونياك و حدود 350 ميليون متر مكعب در سال مصرف گاز طبيعي مجتمع مي باشد كه از خط سوم سراسري تامين مي گردد و حدود 153000 تن در سال اكسيژن براي مجتمع مورد نياز است كه در واحد جداسازي هوا در مجتمع توليد مي گردد . آمونياك نيز از مجتمع هاي داخل كشور تامين مي شود.

نيروي انساني :

كل نيروي انساني شاغل در مجتمع بالغ بر 1769 نفر مي باشد كه حدود 1213 نفر فني و 556 نفر ستادي مي باشند . بر اساس سياست كلي دولت جمهوري اسلامي ايران بخشي از كارها به بخش خصوصي واگذار گرديد كه در اين راستا چندين شركت شامل 1000 نفر نيرو در بخش هاي خدماتي . تعميراتي و غيره در مجتمع فعاليت دارند .

مصارف توليدات مجتمع :

مصارف توليدات مجتمع بسيار متنوع و داراي طيف گسترده است . در بخش توليدات شيميايي كليه فراورده ها شامل اكسيد اتيلن / اتيلن گليكول – اسيد استيك / وينيل استات – دو اتيل هگزانول و بوتانلها و اتانل آمين ها به اضافه سموم علف كشها كاملا" در كشور منحصر به فرد مي باشند و نياز صنايع مهمي در كشور را تامين نموده و مازاد آنها به خارج صادر مي شود .در بخش پليمري نيز فرآورده هاي ارزشمند و استراتژيك انتخاب شده اند كه به عنوان نمونه مي توان گريدهاي مخصوص توليد سرنگ يك بار مصرف – كيسه سرم – بدنه باطري – گوني آراد – الياف و همچنين مواد اوليه ساخت بشكه هاي بزرگ به روش دوراني و نيز گريد مخصوص توليد لوله هاي آب . فاضلاب . گاز و لاستيك پي بي آر را نام برد .

اولويت مصرف فراورده هاي مجتمع براي تامين نياز صنايع داخل كشور است . در اين ارتباط توليدات مجتمع سهم به سزايي در تامين صنايع پايين دستي دارد به نحوي كه نياز بالغ بر 5000 واحد پايين دستي را تامين مي كند.

موقعيت جغرافيايي :

مجتمع پتروشيمي اراك در جوار پالايشگاه اراك در كيلومتر 22 جاده اراك – بروجرد و در زميني به وسعت 523 هكتار قرار دارد .

حفظ محيط زيست :

در طراحي مجتمع بالاترين استانداردها و معيارها جهت حفظ محيط زيست منظور شده است به نحويكه تقريبا" هيچ نوع مواد مضر به طبيعت تخليه نمي شود . نمونه بارز اقدامات انجام شده جهت جلوگيري از آلودگي محيط زيست . وجود واحد بسيار مجهز تصفيه پسابها و دفع مواد زائد در مجتمع است . در اين واحد با به كار گيري تكنولوژي پيشرفته كليه آبهاي آلوده به مواد شيميايي و روغني و پسابهاي غير بهداشتي و غيره تصفيه مي گردد. اين واحد قادر است ماهيانه بالغ بر 250000 متر مكعب آب را تصفيه نموده و به عنوان آب جبراني به سيستم آب خنك كننده مجتمع تزريق نمايد . ضمنا" كليه مواد دور ريز جامد و مايع نيز در كوره زباله سوزانده شده و دفع مي شوند . ايجاد فضاي سبز به اندازه كافي از اقدامات ديگر مجتمع در جهت حفظ محيط زيست مي باشد .

 

اسكان و امكانات رفاهي :

شركت پتروشيمي اراك به منظور تامين مسكن مورد نياز كاركنان به موازات احداث مجتمع طرح عظيم خانه سازي را در شهر مهاجران و در شهر اراك اجرا نموده است . پروژه خانه سازي شهر مهاجران شامل 1521واحد ويلايي و 984 واحد آپارتماني است كه در زميني به مساحت 150 هكتار در مجاورت مجتمع اجرا گرديد و هم اكنون مورد استفاده كاركنان و خانواده هاي آنها مي باشد . كليه امكانات رفاهي و فرهنگي نظير مهمانسرا . بازار . مدرسه . مسجد . دبيرستان . درمانگاه . تاسيسات تفريحي . ورزشي و ساير تاسيسات شهري در اين شهر تاسيس شده است كه نمونه بارز عمران و آبادي ناشي از اجراي طرحهاي زيربنايي در منطقه است . ضمنا" دو مجتمع آپارتماني كلا" شامل 224 واحد به اضافه چند واحد ويلايي در شهر اراك متعلق به شركت است كه همگي مورد استفاده كاركنان مجتمع مي باشند .

ساختار ساختمانی:

بخش های اصلی شرکت	تعداد شاغلین
مدیر عامل	438
ریاست مجتمع	159
بهره برداری	657
تعمیرات	428
خدمات فنی	227

نمودار سازمانی:

 

واحدهای مجتمع:

واحدهای فرآیندی و ظرفیت تولید آنها به شرح زیر است:

 

ردیف	نام واحد	ظرفیت (تن در سال)	شرکت صاحب لیسانس	شرکت طراح
1	الفین	247000 اتیلن	-	تی پی ال
2	LLDPE	60000 پلی اتیلن سبک	بی پی	تی پی ال
3	پلی اتیلن سنگین	60000	هوخست	اوده
4	پلی پروپیلن	500000	های مونت	تکنی مونت
5	بوتن – 1	7000	ای اف بی	تی پی ال
6	اسید استیک	30000	هوخست	اوده
7	استات وینیل	30000	هوخست و بایر	اوده
8	تفکیک بوتادین	30000	نپئون زئون	میتسویی
9	پلی بوتادین	25500	نپئون زئون	میتسویی
10	بنزین هیدروژنه	102000	ای اف بی	تی پی ال
11	اکسید اتیلن	110000	تکنی مونت	Scientific des
12	اتیلن گلیکول	105000	تکنی مونت	Scientific des
13	دو اتیلن هگزانول	45000	KPT	ABAY
14	اتانول آمین	30000	Oxiteno	نارگان
15	کلرو استیل کلراید	1500	ترانسپک	ترانسپک
16	بوتاکلر	2500	رالیز	رالیز
17	آلاکلر	500	رالیز	رالیز

 

 

معرفی نواحی مختلف پتروشیمی

پتروشيمي اراك شامل نواحي چهارگانه توليدي و ناحيه سرويسهاي جانبي مي باشد كه به شرح ذيل معرفي مي شوند :

تعاریف:

ناحیه 1 بهره برداری:

این ناحیه شامل کارخانه الفین (مشتمل برواحدهای کوره ها.کمپرسورهاوجدا سازی وهیدروژناسیون بنزین پیرولیز) و واحد مخازن می باشد0

ناحیه 2 بهره برداری:

این ناحیه شامل واحدهای 1- بوتن0پلی اتیلن سبک خطی.پلی اتیلن سنگین0پلی پروپیلن0بوتادین وپلی بوتادین

می باشد0

ناحیه3 بهره برداری:

این ناحیه شامل واحرهای اسید اسیک و وینیل استات.دو اتیل هگزانول 0اکسید اتیلن و اتیلن گلایکول و اتانول آمین می باشد0

ناحیه 4 بهره برداری:

این ناحیه شامل واحدهای کلرو استیل کلراید و آلاکلر و بو تاکلرمی باشد 0

ناحیه سرویسهای جانبی:

این ناحیه شامل واحدهای نیروگاه 0بخار 0هوا سوخت0آب صنعتی0برجهای خنک کن 0آفسایت و تصفیه پساب می باشد0

 

مسئولیت اجرا:

رئیس بهره برداری مجتمع مسئول نهایی اجرایی این روش می باشد و کلیه پرسنل بهره برداری مجتمع موظف به اجرای دقیق موارد ذکرشده در متن این روش اجرایی هستند0

روش اجرا:

 

شرح مختصر فرآیند

دراین قسمت ها ورودی و خروجی های هر واحد به اختصار شرح داده
می شود0

 

ناحیه 1بهره برداری:

کارخانه الفین :خوراک این کارخانه نفتای سبک و سنگین بوده که پس از انجام فرایندهای کراکینگ0هیدروژناسیون و جدا سازی نهایتا محصولات اتیلن 0پروپیلن 0هیدروژن 0برشC4.بنزین پیرولیز0متان و نفت کوره تولید می گردد0

واحد مخازن : انواع مخازن این واحد از نوع کروی 0سقف ثابت و شناور 0CRYOGENICو کپسولهای هیدروژن می باشدکه جهت ذخیره سازی مواد اولیه و محصولات کارخانه الفین مورد استفاده قرار میگیرد0

 

ناحیه 2 بهره برداری :

کارخانه پلی اتیلن سبک خطی و1-بوتن :خوراک

این واحداتیلن و هیدروژن می باشد که پس از فرایندهای پلیمریزاسیون واکستروژن گریدهای مختلف پلی اتیلن سنگین و سبک خطی تولید می شود 0واحد 1-بوتن نیز ماده اولنه اتیلن را در مجاورت کاتالیست به 1-بوتن نبدیل می نماید0

کارخانه پلی اتیلن سنگین :خوراک این واحد اتیلن 0هیدروژن 0پروپیلن و 1- بوتن می باشد0که پس از فرایندهای پلیمریزاسیون و اکستروژن 0گریدهای مختلف پلی اتیلن سنگین در سه گریداکستروژن 0تزریقی وبادی تولید می شود0

کاخانه پلی پروپیلن: خوراک این واحدپروپیلن .هیدروزن و اتیلن می باشد که پس از فرایندهای پلیمریزاسیون و اکستروژن.گریدهای مختلف پلی پروپیلن تولید می شود.

 

کارخانه بوتادین و پلی بو تادین :

واحد بوتادین :

خوراک این واحد بزشC4می باشد که پس از فرایندهای تقطیر استخراجی .جداسازی و تخلیص.محصول 1و3_بوتادین با درجه خلوص بالا جهت خوراک واحد پلی بوتادین تولید می گردد.

واحد لاستیک پلی بوتادین:خوراک این واحد 1و3_بوتادین بوده که پس از فرایندهای پلیمریزاسیون .انعقاد . جداسازی و خشک سازی.محصول لاستیک پلی بوتادین در دو گرید روغنی و غیر روغنی تولید می شود.

 

ناحیه 3بهره برداری:

کارخانه اکسید اتیلن و اتیلن گلایکول:خوراک این واحداتیلن و اکسیژن می باشد که طی فرایند اکسیداسیون و در مجاورت کاتالیست . اکسید اتیلن حاصل می شود .طی واکنشهای شیمیایی اکسید اتیلن با آب وانجام فرایندهای جداسازی نهایتا"محصولات MEG. DEG. TEG تولید می شود.

 

کارخانه دو اتیل هگزانول :خوراک این واحد گاز طبیعی. پروپیلن . دی اکسیدکربن و هیدروژن می باشد که طی فرایندهای STEAM REFORMING . اکسو (OXO). الدولیزاسیون و هیدروژناسیون .محصولات دو اتیل هگزانول . ایزو بوتانل. نرمال بوتانل تولید می شود .

 

کارخانه اسید استیک و وینیل استات : خوراک این واحد اتیلن و اکسیژن می باشد که ابتدا در فرایند اکسیداسیون و در مجاورت کاتالیست استالدئید تولید می شود . سپس استالدئید با اکسیژن در مجاورت کاتالیست به اسید استیک تبدیل می شود .نهایتا" از واکنش اسید استیک . اتیلن و اکسیژن در مجاورت کاتالیست محصول وینیل استات تولید می گردد.

 

ناحیه 4بهره برداری:

واحد کلرو استیل کلراید :

خوراک این واحد منو کلرو استیک اسید . اسید استیک . کلرو گوگرد بوده که طی فرایندهای کلریناسیون و تقطیر. محصول کلرو استیل کلراید تولید می شود .

واحد آلاکلر /بو تاکلر :

خوراک این واحد 2و6_دی اتیل آنیلین . پارافرمالدئید .کلرو استیل کلراید. نرمال بوتانل . متانول و آمونیاک می باشد که طی فرایندهای شیمیایی. خالص سازی و فیلتراسیون محصولات آلاکلر یا بوتاکلر تولید می شود .

 

ناحیه سرویس های جانبی بهره برداری:

این ناحیه شامل پنج واحد فرایندی به شرح زیر می باشد :

• واحد هوا و سوخت :در این واحد هوای فشرده شامل هوای ابزار دقیق .خوراک واحد جداسازی هوا . PLANT AIR اکسیژن و نیتروژن (گازی و مایع) تولید می شود . همچنین ارسال آب خام . آب آتش نشانی . سوخت گاز . گازوئیل تحت شرایط فرایندی مناسب برای مصرف کنندگان در مجتمع جز حوزه وظایف این واحد می باشد .
• واحد بخار : در این واحد بخار در فشارها و دماهای مختلف توسط سه فایر بویلرو پنجWHRB
• WASTE HEAT RECOVERY BOILER)) تهیه و برای مصرف کننده ها ارسال می گردد
• واحد نیروگاه :

در این واحد برق مورد نیاز مجتمع توسط پنج توربین گازی هر کدام به ظرفیت 25 مگاوات تولید و به شبکه برق مجتمع وارد می شود .

واحد اب صنعتی و برج های خنک کننده :

در واحد اب صنعتی . تولید اب صنعتی با استفاده از مراحل فیلتراسیون و برجهای جذب انیونی و کاتیونی انجام می گیرد و عمده مصرف کننده آب صنعتی واحد بخار می باشد . در واحد برجهای خنک کننده که شامل پنج برج خنک کننده می باشد تهیه و توزیع و کنترل شیمیایی آب خنک کننده انجام می شود .

واحد تصفیه پساب (ET) و آفسایت :

در این واحد عملیات تصفیه ابهای نمکی . ابهای معدنی . فاضلابهای بهداشتی از طریق تصفیه بیولوژیکی. تصفیه بوسیله EDR و سوزاندن در کوره (incinerator) صورت می گیرد . قسمتی از این ابها پس از تصفیه به عنوان اب جبرانی در برجهای خنک کننده مورد مصرف قرار می گیرد. کلیه لوله های ارتباطی بین واحدها INTER) CONNECTIONS) و یک سری از تصفیه خانه های میانی مانند حوضچه های خنثی سازی واحد اسید در این واحد قرار داشته و در رساندن خوراک و UTILITIES به مصرف کننده ها در حوضه مسئولیت این واحد می باشد.

 

 

کنترل اقلام ورودی

به منظور تنظیم پارامترهای عملیاتی . وضعیت ورودی های هر واحد شامل خوراک . مواد شیمیایی . روغنهای مصرفی در پروسس و انواع UTILITY . از دو جنبه کمی و کیفی باید تحت کنترل باشد. این مهم به شرح زیر صورت
می گیرد .:

 

کنترل کمی :

کنترل کمی خوراک .مواد شیمیاییو انواع یوتیلیتی ورودی به هر یک از واحدهای بهره برداری. . عمدتا" از طریق تجهیزات ابزار دقیق که بدین منظور نصب شده است صورت می گیرد و ثبت سوابق ان از طریق درج در LOG SHEET ها . نرم افزار های کامپیوتری و یا دفاتر انجام می شود . مسئولیت کنترل ثبت سوابق به عهده رئیس واحد و یا جانشین وی می باشد . در غیر از موارد فوق برگ دریافت از انبار ملاک کنترل می باشد.

 

کنترل کیفی :

نحوه کنترل اقلام ورودی در هر واحد به تفکیک به شرح ذیل صورت می گیرد :

 

کنترل خوراک :

تامین خوراک ورودی به هر واحد به یکی از دو شکل زیر می باشد :

الف)خوراک توسط منابع بیرونی مجتمع تامین می گردد:

در این حالت خوراک ورودی مطابق روش اجرایی بازرسی و ازمایش اقلام ورودی به مجتمع ( 68_QP_002 ) صورت می پذیرد .

ب)خوراک توسط واحدهای داخلی مجتمع تامین می گردد:

در این حالت کنترل خوراک ورودی بر مبنای جدول ازمایشات دوره ای واحد صورت می گیرد ( در مواردی ممکن است کنترل محصول در واحد تولید کننده کافی باشد لذا در ورودی به واحد مصرف کننده کنترلی انجام نمی شود .

کنترل مواد شیمیایی و روغن ها :

به منظور کنترل مواد شیمیایی و روغن های مصرفی ورودی به هر واحد اقدامات زیر بایستی صورت گیرد :

 

A) نمونه گیری و آزمایش ( در صورت وجود روش تست و ازمایش و تجهیزات )

B) چک نمودن گواهینامه کیفی همراه مواد شیمیایی (در صورت وجود )

C) چک نمودن ظاهری از نظر مشخصات ثبت شده روی جنس / ویژگیهای ظاهری مانند سالم بودن ظرف. پلمپ بودن ظرف و .......

 

کنترل یوتیلیتی :

کنترل کیفی یوتیلیتی توسط واحدهای تولید کننده صورت می گیرد . مگر در مواردی که در واحد ایجاد اشکال نماید که مطابق با روش اجرایی ازمایشگاه (72_QP_001 ) تست انجام می شود .

 

راه اندازی واحد :

اماده سازی واحد جهت ورود خوراک . مواد شیمیایی و انواع UTILITY و تنظیم شرایط عملیاتی برای رسیدن به محصول ON SPEC مطابق دستور العمل های مندرج در منابع ذیل صورت می گیرد :

1. روش اجرایی کنترل شرایط بهره برداری
2. OPERATING MANUAL هر واحد
3. دفتر دستورالعمل های عملیاتی هر واحد
4. مسئولیت هماهنگی . نظارت بر انجام کلیه فعالیتها و تقسیم کار با رئیس واحد و یا جا نشین وی می باشد .

 

 

توقف واحد: انجام عملیات لازم به منظور از سرویس خارج نمودن واحد (کلی یا جزئی ) در شرایط عادی یا اضطراری و یه صورت ایمن بر اساس دستور العمل های مندرج در منابع ذیل صورت می گیرد :

• روش اجرایی کنترل شرایط بهره برداری هر واحد
• OPERATING MANUAL هر واحد
• دفتر دستور العمل های عملیاتی هر واحد
• مسئولیت هماهنگی . نظارت بر انجام کلیه فعالیتها و تقسیم کار با رئیس واحد و یا جانشین وی می باشد .

 

 

هدف و انگيزه ايجاد واحد اسيد استيك و وينيل استات در مجتمع پتروشيمي اراك : خط توليد اسيد استيك و وينيل استات با توجه به نياز اين فراورده ها در صنايع پايين دستي نظير صنايع غذايي . دارويي . نساجي . چسب سازي . رنگ سازي و غيره در مجتمع ايجاد شده است . تكنولوژي توليد اسيد استيك و وينيل استات به ترتيب متعلق به شركتهاي آلماني هوفست و باير مي باشد كه اعتبار بين المللي آنها محرز است . درجه خلوص اسيد استيك توليدي99/8 درصد و ظرفيت آن 30000 تن در سال است . درجه خلوص وينيل استات 99/95 درصد و ظرفيت آن واحد نيز 30000 تن درسال است . اسيد استيك توليدي در مجتمع عمدتا" درخود مجتمع تبديل به وينيل استات مي گردد و مابقي آن بالغ بر 8000تن درسال است كه در واحد بوتاكلر به مصرف مي رسد . مهمترين كاربرد وينيل