مقدمه

سنگهايي كه در ته دريا تشكيل مي شوند اغلب آثاري از جانداران قديمي به نام سنگواره يا فسيل را به همراه دارند . اگر روي گل نرم مرطوب راه برويد جاي پاي شما در آنجا باقي مي ماند وقتي جانور يا گياهي مي ميرد و در ميان گل ها يا ماسه‌هاي نرم مي افتد بدنش فاسد و تجزريه مي شود اما آگاهي اثري از جانداران روي سنگ باقي مي ماند كه نشان مي دهد آن جاندار چه شكلي داشته است. گاهي جاي خالي مانده‌ي بدن جاندار با ماسه ، گل يا كاني پر مي شود . در اين صورت قالب جامدي ، از بدن جاندار درست مي شود كه كاملاً شبيه به صدف برگ يا استخوان جاندار اوليه است . به اين آثار سنگواره ميگويند .

سنگواره اطلاعات زيادي درباره‌ي گياهان و جانوران قديمي به ما مي دهند .

به كمك سنگواره ها چيزهاي زيادي درباره‌ي دايناسورها و جانوران پيش از تاريخ دريافته ايم . از دايناسورها علاوه بر سنگواره هاي جاي پا ، مقداري سنگواره استخوان هم يافت شده است .

 

 

 

 

 

1-1-1- طرح مسئله : فسيل چيست ؟

ديرينه شناسي شاخه اي از علم زمين شناسي است كه به مطالعه‌‌ي حياط ديرينه به اتكا به سنگواره ها مي پردازد . در اصل واژه ي فسيل به معناي كندن هر چيز جالب توجه از زمين است و از كلمه اي لاتين گرفته شده است . اما امروزه فسيل به معناي آثار و بقاياي موجودات باقي مانده از ادوار زمين‌شناسي در لابه‌لاي سنگ ها به كار مي‌رود . فسيل ها انواع بسيار دارند بقاياي موجودات نسبتاً جديد ممكن است به كلي از بين نرود بلكه از آن چيزهايي مثل دندان،‌ استخوان و صدفها باقي بماند . گاهي بدن جاندار بطور كامل همراه گوشت يافت مي‌شود و در اين گونه از فسيل ها در شرايط غير عادي و خاصي حفظ شده اند مانند بقاياي فسيلهاي ما قبل تاريخ به نام ماهوت كه در يخ هاي سيبري و آلاسكا محفوظ مانده اند و بقاياي موميايي شده تنبهاي خاكي در غارهاي صحرايي خشك نوادا .

سنگواره هاي ديگري نيز يافت مي شوند كه بعضي از آنها شامل آثار موجودات ما قبل تاريخ است نمونه هاي چنين شواهدي عبارتند از :

1- ردپا : ردپاي جانوران در رسوبات نرم كه بعداً سخت شده اند .

2- حفرات : لوله هايي كه توسط جانوران در رسوبات چوب يا سنك حفر مي شود اين حفرات ممكن است بعداً با مواد معدني پرشده و حفظ شود بعضي از قديمي‌ترين سنگواره هاي شناخته شده را حفرات كنده شده توسط كرمها تشكيل مي‌دهد.

3- كوپروليتها : عبارت از سنگواره مدفوع جانوران و يا محتويات شكم آنها است كه در مورد نوع تغذيه موجودات اطلاعات زيادي در اختيار ما مي گذارند .

 

2-1-1 اهميت موضوع پژوهش

در پژوهش مسئله ي مهمي كه مورد توجه قرار مي گيرد اهميت موضوع آن است .

هر چند كه فسيل ها در زندگي روزمره ي ما شايد به نظر بي ارزشي بيايند اما در خيلي مواقع براي ما كاربرد زيادي دارند . مثلاً ممكن است گاهي با يك فسيل روبرو شويم و بر اساس مطالعاتي كه انجام داده ايم آن را مورد بررسي قرار داده و نوع آن را متوجه شويم .

و همانطور كه در متن تحقيق بيان شده است سوخت هاي فسيلي در زندگي آدمي امروزه كاربرد فراواني دارند و طور يقين مي توان گفت بيشتر نيازهاي انسان توسط سوخت هاي فسيلي بر طرف مي شود .

 

 

 

 

 

 

1-2-1 سيري در زندگي ويليام اسميت

ويليام اسميت ميلادي ) زمين‌شناس انگليسي بود . شهرت او به سبب كارهايي كه در زمينه نقشه برداري از لايه هاي زمين انجام داد . هنگام نقشه برداري از تونلهايي كه براي استخراج معدنهاي زغال سنگ مي كندند و كانالهاي آب ، به پژوهش درباره ي لايه ها و چينه هاي زمين علاقه مند شد . قدري به اين كار دل بست كه دوستانش او را «اسميت چينه» مي خواندند .

اسميت در سال 1816 ميلادي كتاب نقشه ي زمين‌شناسي انگلستان را ، كه حاصل سالها تجربه وپژوهشهايش در زمينه ي بررسي لايه ها و چينر هاي زمين در قسمت‌هاي گوناگون انگلستان بود ، منتشر كرد . در اين كتاب نوشت كه هر چينه اي كه بر سطح كنوني زمين نزديكتر باشد جوانتر از چينه هاي ديگر است . بنابراين ، مي‌توان از چينه ها براي طبقه بندي سنگواره بر حسب زمان نيز استفاده كرد . او عقيده داشت كه هر چه چينه هاي زمين پايينتر باشد ، سنگواره هايي كه در آن يافت مي شود قديميتر است و بنابراين ،‌اختلاف آنها با صورتهاي زندگي امروزه بيشتر است . از اين رو ، با مطالعه ي چينه ها ،‌مي توان به گذشته ي كره‌ي زمين و موجوداتي كه بر آن زيسته اند پي برد و تغييرهايي را كه به تدريج در شكل و ساختمان زمين روي داده است دريافت .

پژوهشهاي اسميت در چينه شناسي ، كه قسمتي است از علم زمين‌شناسي ، يعني شناخت لايه اي از سنگ كه سرتاسر آن كمابيش يكسان و نسبت به لايه هاي زير و روي آن مشخص باشد و شرايط تشكيل آن و سن نسبي و پراكندگي و ويژگي هاي ديگر لايه ، تأثير فراوان داشت .

ما نيز به پاس زحمات ارزشمند اين ديرينه شناس نام گروه تحقيقاتي خود را ويليام اسميت نهاديم

 

1-3-1 نخستين سنگواره ي حيواني در كجا پيدا شد و از چه زماي مطالعه درباره فسيل ها آغاز شد ؟

طي دو يا سه هزار ميليون سال گذشته انواع موجودات حيواني و نباتي بر سطح زمين زيست مي كرده اند كه سپس فسيل آنان منقرض شده و از بين رفته اند ما آنچه اطلاع درباره ي سرگذشت آنان حاصل مي كنيم از طريق مزالعه در بقاياي فسيل شده ي آنهاست .

اجسام فسيل كه امروز به ما رسيده است بقاياي گياهان و حيواناتي هستند كه در دل سنگ ها نگهداري شده اند . سنگواره ها يا فسيل ها به اشكال مختلف در مي آيند . گاهي به صورت گوش ماهي ، استخوان ، فلس و ساير قسمت هاي سخت حيوان باقي مانده اند ولي اغلب اوقات مواد شيميايي جاي قسمتهاي سخت را گرفته است جاي پاي باقي مانده از حيوانات هم به صورت سنگواره در آمده ان . فسيل ها بقاياي جانداراني است كه ميليونها سال پيش از آنكه اسان از سرگذشت زندگي آنان آگاهي حاصل كند در زمين مي زيستند با اينحال شواهدي نيز در دست است كه برخي از انسان هاي اوليه فسيل هاي مزبور را مي شناخته اند و براي آنان ارزش قائل بودند و از همين رو نتيجه گيري كردند كه در اعصار گذشته اين كوه ها زير آب دريا بوده اند دانش مندان در حقيقت ، تحقيقات راجع به فسيل ها را در اواخر قرن هفدهم ميلادي آغاز كردند (جان ري) طبيعي دان انگليسي كه او را پدر تاريخ طبيعي انگليستان ناميده‌اند از نخستين دانشمنداني بود كه كه در اين مورد به تحقيقات جالبي دست يافت همچنين «بارون ژرژكو وير» طبيعي دان بزرگ فرانسوي ودانشمندان ديگري همچون ويليام اسميت به اين كار همت گماشتند .

 

 

 

 

 

 

1-4-1 اهدافي كه در اين تحقيق دنبال مي شود :

با توجه به عواملي متعدد كه در فرآيند تشكيل فسيل ها نقش دارند ، اين تحقيق در در نظر دارد تنها به بررسي مهم ترين عوامل در تشكيل فسيل ها و كاربرد آن ها بپردازد هر چند ديگر عوامل درجاي خود حائز اهميت بوده و شناخت آنان نيز به جست و جو و مطالعات ديگر داشته بنابراين اين تحقيق به دنبال شناخت و درك مناسب از عوامل مؤثربه وجود آمدن فسيل ها خواهد بود به هرجهت اين تحقيق اهداف زير را دنبال مي كند :

1- آشنايي بيشتر با فسيل ها .

2- شناخت عواملي كه در تشكيل آنها تأثير دارند .

3- شرايط مناسب براي تشكيل فسيل ها

4- كاربرد سوخت هاي فسيلي

5- فوايد فسيل ها و مضراتي كه در پي استفاده از سوخت هاي فسيلي وجود دارد.

2-4-1 فرضيات تحقيق

با توجه به ماهيت و اهداف اين پژوهش فرضياتي به شرح زير بيان مي شود اين تحقيق با استفاده از مطالعات ، آزمايشات و مشاهدات سعي در تأييد يا رد آنها مي‌نمايد اين فرضيات عبارت است از :

1- از جانوراني فسيل به وجود آمده داراي اضايي مانند اسكليت سخت داخلي يا خارجي و اعضاي سخت مانند صدف ، كيتين ، ساخت چوبي ، استخوانو يا … داشته‌اند .

2- يكي از عوامل ايجاد فسيل محفوظ ماندن از عواملي است كه مانع تشكيل فسيل مي شوند .

3- يكي از اين عوامل ايجاد فسيل محفوظ ماندن از عواملي است كه مانع تشكيل فسيل درياها و درياچه ها است .

4- جانوران تجزيه كننده و هوازدگي از به وجود آمدن فسيل به جلوگيري نمي كنند .

 

مقدمه :

معمولاً بقاياي آن دسته از موجودات زنده كه كه در ميان لايه هاي رسوبي مرفون گرديده اند طي ميليون ها سال به مواد كافي دگرگون شده و گاه و كوچكترين اجزاي ساختمان بدن آن هم چنان به شكل اوليه باقي مي ماند . يونانيان باستان نخستين اقوامي بودند كه بازمانده موجودات كهن مي دانستند و زمين شناسان قزن هجدم ميلادي كم و بيش از اين را از علمي آگاهي داشتند . كليد اين معما در سال 1796 كشف گرديد و از آن به بعد سنگواره ها براي باز شناختن تاريخ زمين به كار رفته شد و دانشمندان از اين طريق به گوشه هايي از راز پيدايش و تكامل حيات دست يافتند .

 

 

1-1-2-متغيرهاي تحقيق

1- جانوران : جانوران در دو تقسيم بندي عمده قرار دارند و آنها يا جزء بي مهره ها و نرم تنها هستند و يا در گروه مهرداران مي باشند .

2- محيط تشكيل فسيل : فسيل ها فقط در مكان هايي خاص امكان تشكيل شدن دارند.

3- حفظ شدن يا عدم محفوظ ماندن از عوامل تجزيه كننده

 

 

1-2-2 روش تحقيقي اين پژوهش

اهداف و ماهيت موضوع پژوهش و امكانات اجرايي آن مهمترين عوامل تعيين كننده روش تحقيق هستند . هدف از روش تحقيق آن است كه مشخص كنيم چه روش تحقيقي براي بررسي موضوع خاصي لازم است به عبارت ديگر هدف از انتخاب روش تحقيقي آن است كه محقق مشخص نمايد چه شيوه وروشي اتخاذ كند تا او در هرچه دقيق تر ، سريع تر و آسان تر و ارزان تر در دست يابي به پاسخ ها براي پرسش تحقيق مورد نظر كمك كند . مادر در اين تحقيق از روش تحقيقي استفاده كرديم كه عبارت است از :

1- مصاحبه پژوهشي

2- مشاهده

3- بحث گروهي (استنباط)

4- گزارش نويسي

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1-3-تجزيه و تحليل پيرامون فرضيات 1تا4

تحليل داده ها پيرامون فرضيه 1 ، از جانوراني فسيل بوجود آمده كه داراي اعضاي سخت مانند اسكلت سخت داخلي يا خارجي بوده اند و يا اعضاي سخت مانند صدف، كيتين ، بافت چوبي ، استخوان و … داشته اند .

طبق مطالعات و مشاهدات انجام شده فسيل ها عموماً به يكي از دو طريق زير تشكيل مي شوند .

1- فسيل شدن قسمت هاي نرم : اين نوع فسيل شدن موقعي صورت مي‌گيرد كه جسد جاندار پس از مرگ ودر محيطي دور از هوا قرار بگيرد . گرچه وجود چنين محيطي در طبيعت بسيار نادر است و موجودات اغلب تحت تأثير عمل باكتري ها واقع مي شوند و گوشت معمولاُ به سرعت فاسد مي شود لذا فسيل شدن قسمت‌هاي نرم به ندرت بوده و بسيار كمياب است .

فسيل شدن قسمت هاي سخت : بدن اغلب جانوران داراي قسمت هايي سخت مثل : دندان ، استخوان و صدف است . برخي گياهان داراي اسكلت مقاوم اند و بعضي از جانداران سلولي نيز پوسته ي سيليسيي سختي دارند كه آنها را در